درس اخلاق توسط آیت الله سید حسن عاملی دامت برکاته(نماینده ولی فقیه و امام جمعه محبوب استان اردبیل)


فکان اول عدله نفی النهی عن النفس

اول عدل اهل عدل بود اماباید وقت شروع به عدالت از درون شروع کرد عدالت اجتماعی درست نمیشود اگر عدالت اخلاقی درون اصلاح نشود

اعتدال قوای نفس منشا تمام خیرات است هم خیر دنیا وهم خیر آخرت،اصلا مقامات اخروی براساس آن است

یعنی شهوت انسان گاهی به افراط وتفریط می افتد اگر به افراط روی اورد شَرَه است واگربه تفریط بیافتد،خمودی است،خیلی ازرذیلت های اخلاقی از شَرَه وخمودی نشات می گیرد

غضب اگر حالت افراط برود،تهور وبی باکی است که بد است واگر حالت تفریط برودمیشود جُبن که خیلی از رذایل اخلاقی ازجُبن است.

علمای اخلاق ما که شروع به نوشتن اخلاق کردند از حکمای یونان تبعیت کردند.

 .. ابن سینا به مجلس ابن مسکویه صاحب تهذیب الاخلاق وتطهیر الاعراق آمد ودر میان جمع گردویی جلوی وی انداخت وگفت که مساحت این را پیدا کن ، وی نسخه ای از تطهیر الاعراق را جلوی ابن سینا گذاشت وگفت که شما به خواندن این نسخه محتاجترید تا پیدا کردن من مساحت گردو را .

حکمای یونان که کتاب اخلاق نوشتنددر این ماندند که چطور فصل بندی کنند.فصل بندی انها چنین است که قوای نفس افراط وتفریط  دارد بعضی از رذایل رادر افراط وبعضی را درتفریط می نویسیم وفضایل را دراعتدال می نویسیم.

معراج السعاده وجامع السعادات و..از کتابهای اخلاق ما براین مبنا نوشته شده اند.

بعدا علمایی چون علامه طباطبایی مبنای دیگری آوردند برای نوشتن کتاب اخلاق.گفتند که رابطه خود انسان نگاه کنیم مثلا" الانسان مع ربه"چقدر فضیلت ورذیلت که باید دراینجا نوشته شود"الانسان مع نفسه""الانسان مع غیره""الانسان مع الطبیعه"

واین معیاری است که علمایی مثل ایت الله مصباح در نوشته هایشان بر این سبک است.

حالا عقل انسان اگر به افراط بیافتد، میشود جُربزه ، وچقدر از رذیلتها در زیر مجموعه اینها قرار می گیرد.

اگرشهوت انسان به افراط وتفریط نیافتد ودر حال اعتدال واقع شود به ان عفت گویند چقدر ازفضیلت ها درعفت قرار می گیرد.

مراد از شهوت مسایل جنسی نیست،شهوت یعنی خواستن.طرف برای خودش مقام می خواهد،خانه وماشین وپول وزن وفرزندو تشخص می خواهد ومی خواهد..این خواستن ها افراط وتفریط دارد.اگر کسی به تفریط بیافتد سهو وخطا کرده است

مثل همان زاهدی که داخل بشکه شده بوده وزندگی می کرده است خبر به پادشاه می رسد وشاه می اید واین شخص را می بیند وخوشش می آید شاه به این شخص می گوید که میلت چه می خواهد؟ وی در جواب می گوید که میل من می خواهد که بری کنار تا نور افتاب روی سرم بیافتد.

امیر المومنین علی علیه السلام می فرمایند:دراصل خوردن وآشامیدن مشکلی نیست بلکه هدف از خوردن چیست ؟

محرومیت مطلق به معنای زهد وجود ندارد. پولدار وثروتمند از همه کس به بهشت نزدیک تر است اما بستگی دارد که در کجا صرف کند

علی (ع) در نامه‏ ای به محمد بن ابی ‏بکر چنین می‏نویسد:

نامه 27: و اعلموا- عبادالله- ان المتقین ذهبوا بعاجل الدنیا و اجل الاخره... سکنوا الدنیا بافضل ما سکنت و اکلوها بافضل ما اکلت فحظوا من الدنیا بما حظی به المترفون و اخذوا منها ما اخذه الجبابره المتکبرون ثم انقلبوا عنها بالزاد المبلغ و المتجر الرابح... و تیقنوا انهم جیران الله غدا فی اخرتهم لا ترد لهم دعوه و لا ینقص لهم نصیب من لذه.


ای بندگان خدا، بدانید پرهیزگاران دنیا و آخرت را به دست آوردند... در دنیا در بهترین منزل جا گرفتند و نیکوترین خوردنی را خوردند پس از دنیا بهره‏ ای بردند که مردم خوش‏گذران بردند و کامی گرفتند که گردنکشان گرفتند: سپس از دنیا رفتند با توشه‏ ای که به مقصد می‏رساند و تجارتی که سود دارد... یقین دارند که فردا در آخرت در جوار خدا هستند، درخواستشان رد نشود و بهره ‏شان از لذت کم نشود...

جشوبت عیش در نهج البلاغه.

بترسید از روزی که در قیامت ف خداوند خطاب کند که چه می خواهید هر چه عیش ونوش و...بود در دنیا انجام داده ای.

در پایان مباحثی در مورد علم و اخلاق علمی بیان فرمودندوهمچنین فرمودند که:اعظم العلم آن است که خیر وبدی را به تو نشان دهد.